De geschiedenis van de hele eilandengroep, en dus ook Lanzarote, is doordrenkt van mysterie en culturele rijkdom. Nog altijd is er geen volledige zekerheid waar de eerste bewoners vandaan kwamen. Toch duiden de meeste aanwijzingen op Noord-Afrika. Deze eerste bewoners, de Guanches, hebben millennia op het eiland geleefd totdat Europese ontdekkingsreizigers de eilanden bezochten. In dit artikel vertellen we je alles over de komst van de eerste bewoners en hoe het uiteindelijk is afgelopen met ze.
Ontstaan van Lanzarote
Voordat we bij de eerste inwoners van Lanzarote aankomen, gaan we het hebben over hoe het eiland is ontstaan. Het meest oostelijke eiland van de Canarische Eilanden ontstond miljoenen jaren geleden door vulkanische activiteit. Samen met Fuerteventura was Lanzarote de eersten van de Canarische Eilanden, zoals we deze nu kennen, die ontstonden.
Het spectaculaire landschap van het eiland is het resultaat van meerdere vulkanische uitbarstingen. Zo’n 15 miljoen jaar geleden begon deze vulkanische activiteit. De meest recente vulkaanuitbarstingen op het eiland dateren uit de 19e eeuw, zo rond 1824. Toch waren het de uitbarstingen in de 18e eeuw die het eiland het meest gevormd hebben tot hoe we het nu kennen. De eerste gedocumenteerde uitbarstingen zijn er sinds de periode van de Spaanse verovering. Het kan dan ook niet anders dat de eerste inwoners van tijd tot tijd moesten omgaan met uitbarstingen in hun leefgebied.
De eerste bewoners op Lanzarote: de Guanches (Majos)
Hoewel er nog steeds onderzoek wordt gedaan naar waar de eerste bewoners van Lanzarote vandaan kwamen, duiden de meeste onderzoeken erop dat ze van Berberse afkomst waren. Toch kan het ook zijn dat er in de eerste periode van vestiging bewoners van andere streken uit Afrika en Europa zich op het eiland vestigde. Wel vrij zeker is dat de eerste migranten zich op het eiland vestigde rond het 1e millennium v.Chr.
Vanzelfsprekend noemde de eerste bewoners van Lanzarote het eiland ook anders dan hoe wij dat tegenwoordig doen. Immers, de huidige naam is afgeleid van de Europese ontdekker die de Canarische Eilanden (opnieuw) ontdekte. De originele naam die door de eerste inwoners werd gegeven was Titerogakaet, dit betekent zoveel als Rozekleurige heuvel.
Waar kwamen de eerste bewoners van Lanzarote vandaan?
De Guanches waren, zoals momenteel bekend is, afstammelingen van de Berbers, een volk uit Noord-Afrika. Ze bereikten de Canarische Eilanden waarschijnlijk per boot, hoewel het exacte tijdstip en de route van hun migratie ook nog onderwerp van discussie blijven onder historici. Het is bekend dat ze een unieke cultuur en taal ontwikkelden, die verschilde van die van hun Berberse voorouders. Daarmee werden de Guanches, of Majos, een unieke bevolkingsgroep die eeuwenlang op het eiland hebben gewoond.
Hoe leefde de Guanches
De samenleving van de Majos was gebaseerd op veeteelt, visserij en beperkte landbouw. Hun landbouw was beperkt door het droge klimaat, maar ze verbouwden gewassen zoals gerst. Dit gebruikte ze bijvoorbeeld om Gofio te maken, een traditioneel gerecht dat ook tegenwoordig nog door de lokale bevolking wordt gegeten. De veeteelt bestond uit schapen en varkens, maar voornamelijk geiten.
In de vroege samenleving van Lanzarote was de vrouw een centrale figuur. De bevolking leefde polyamoreus en vrouwen hadden vaak wel tot 3 mannen. Qua sociale structuur waren er sociale klassen, waarbij de koning (of stamhoofd) bovenaan stond. Om een nobele te worden werd er een uitgebreide check gedaan, waarbij ook centraal stond hoe je vrouwen behandelde. Daarnaast moest je kunnen voorzien als man, waarbij het belangrijk was dat je kon melken, dieren kon slachten en kon koken.
De komst van de Spanjaarden
In 1312 werd Lanzarote bezocht door de Genuese ontdekkingsreiziger Lancelotto Malocello, de eerste gedocumenteerde Europese aankomst op het eiland. Van deze ontdekkingsreiziger is ook de huidige naam van het eiland afgeleid. Zo stond het eiland in 1339 voor het eerst op een Europese kaart met als naam ‘Eiland van Lancelotto Malocello’, later afgekort tot Lanzarote.
De daadwerkelijke verovering van Lanzarote door de Europeanen begon in 1402, toen de Normandische veroveraar Jean de Béthencourt het eiland innam onder het bevel van de Spaanse kroon. Dit leidde tot de introductie van nieuwe culturele en economische invloeden, evenals conflicten met de inheemse bevolking. De Guances hebben dan ook hard teruggevochten, maar helaas ging de strijd wel verloren. Als eerste van de Canarische Eilanden werd Lanzarote veroverd.
Wat is er overgebleven van de eerste bewoners van Lanzarote?
Het merendeel van de Guanches kwam niet goed aan hun einde. Velen stierven tijdens de jarenlange strijd en zij die het wel overleefden werden in de meeste gevallen verkocht als slaaf. Rond 1541 waren de Guanches zoals toen bekend dan ook uitgestorven. Een deel hiervan is langzaamaan geïntegreerd in de Spaanse samenleving, maar de meeste hebben het niet overleefd.
De invloeden van Guanches zijn nog steeds aanwezig. Zo zijn er nog steeds sporen van hun cultuur en levenswijze te vinden op Lanzarote. Het gerecht Gofio nog steeds gegeten door de lokale bevolking. Daarnaast blijven sommige traditionele landbouwmethoden en culturele praktijken, beïnvloed door de Guanches, voortbestaan. Archeologische vindplaatsen, zoals grotwoningen en grafheuvels, bieden ook meer inzicht in hun dagelijkse leven en gebruiken.
Meer over de geschiedenis van Lanzarote ontdekken?
Op Lanzarote zijn er tal van mogelijkheden om meer te leren over zijn rijke geschiedenis en de eerste bewoners. Er zijn diverse musea die hierover gaan en het is ook mogelijk om archeologische vindplaatsen te bezoeken en verkennen. Verder zijn er verschillende tours die je bijzondere verhalen van het eiland vertellen en zijn eerste bewoners tot leven brengen. Enkele aanbevolen locaties zijn het Museo Arqueológico de Lanzarote en de grotten van Cueva de los Verdes.